Cán cân cung-cầu trên thị trường ô tô đang “lệch pha” thế nào?

Thị trường ô tô những tháng gần đây đang rơi vào tình thế cung không đủ cầu. Nhiều mẫu xe rơi vào tình trạng khan hiếm, và chính vì thế, người tiêu dùng gặp khó khăn khi muốn mua những mẫu xe này. Bản thân các hãng xe cũng đã lên tiếng về thách thức “cung không đủ cầu”  này.

Trong báo cáo kết quả bán hàng tháng 5 vừa qua, TC Group (Tập đoàn Thành Công) cho biết cơn sốt của khủng hoảng bán dẫn vẫn chưa hết nóng, khiến việc thiếu chip, linh kiện công nghệ cao vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến khả năng cung ứng sản phẩm, khiến nhiều mẫu xe như Santa Fe, Tucson ở tình trạng cầu vượt quá cung. Thậm chí, mẫu xe Hyundai KONA sẽ tạm dừng sản xuất và phân phối từ tháng 6/2022 do thiếu hụt nguồn cung ứng linh kiện.

Hãng xe Việt VinFast cũng nhiều tháng liền cho biết đang phải nỗ lực giải quyết các khó khăn về nguồn cung linh kiện để đẩy mạnh hơn nữa việc sản xuất và bàn giao xe cho các khách hàng đã đặt cọc từ trước. Trong tháng 5/2022, VinFast đã bán ra 1.909 xe Fadil, 425 xe Lux A2.0, 268 xe Lux SA2.0 và tiếp tục bàn giao 448 xe VF e34 cho khách hàng. Tất cả các dòng xe VinFast đang bán trên thị trường đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng trong tháng 5, thậm chí có một số thời điểm, một số mẫu xe đã rơi vào tình trạng “cháy hàng” do nhu cầu của khách hàng tăng cao, trong khi nguồn cung linh kiện vẫn tiếp tục khan hiếm.

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), trong tháng 5/2022, doanh số bán hàng của toàn thị trường đạt 43.816 xe, tăng 3,4% so với tháng 4/2022 và tăng 71% so với tháng 5/2021. Điều đáng nói, tháng 5 là tháng cuối cùng chính sách ưu đãi 50% lệ phí trước bạ áp dụng với xe sản xuất, lắp ráp trong nước, song doanh số bán ra của xe lắp ráp trong tháng này không có sự tăng trưởng đột biến, như những gì đã diễn ra trong lần chính phủ ưu đãi trước đó. Cụ thể, lần này doanh số bán của xe lắp ráp trong nước đạt 25.580 xe, chỉ tăng 1% so với tháng trước. Đó là chưa kể thị trường còn diễn ra hiện tượng do nhiều mẫu xe khan hiếm, khách hàng mua xe vẫn chưa được nhận xe nên đại lý đã “tạo điều kiện” làm các thủ tục giấy tờ sớm trong tháng 5 để khách hàng được hưởng ưu đãi 50% lệ phí trước bạ, dù xe vẫn còn … chưa biết ở đâu.

Có thể thấy, tình trạng cung không đủ cầu đã diễn ra đặc biệt nghiêm trọng với một số dòng xe trên thị trường. Quan sát trong thời gian qua, những mẫu xe nào dồi dào nguồn cung, đều có doanh số bán rất tốt. Trong khi đó, nhiều mẫu xe dù được khách hàng đánh giá cao, song vì khó khăn về mặt cung ứng hàng hóa, nên doanh số vẫn không đạt như kỳ vọng.

Vậy trong 5 tháng đầu năm, thực chất số lượng ô tô được nhập khẩu về nước và được sản xuất để phục vụ thị trường là bao nhiêu? Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong tháng 5/2022, thị trường Việt Nam đón nhận khoảng 19.000 ô tô thông quan. Lượng xe nhập khẩu về Việt Nam cũng đã tăng mạnh trong những tháng qua. Tháng 1/2022, chỉ có 4.500 xe ô tô được nhập khẩu về nước. Số liệu này đã tăng lên 9.100 xe trong tháng 2, và lên 10.200 xe trong tháng 3. Xe ô tô nhập khẩu về nước tiếp tục tăng lên 13.200 xe trong tháng 4 và đạt mức cao nhất từ đầu năm đến này vào tháng 5, với 19.000 ô tô. Tổng cộng trong 5 tháng đầu năm, đã có 56.000 ô tô nhập khẩu về Việt Nam.

Đối với xe lắp ráp, sản xuất trong nước, số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy sản lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước đạt 44.500 xe trong tháng 5. Đây cũng là sản lượng cao nhất từ đầu năm đến nay.

Trong tháng 1/2022, có 38.300 xe ô tô lắp ráp trong nước được xuất xưởng. Sản lượng xe tháng 2 sụt giảm xuống chỉ còn 28.100 xe. Sản lượng đã tăng dần lên 40.300 xe trong tháng 3, song lại giảm 1.000 xe, xuống còn 39.300 xe trong tháng 4. Và sản lượng đạt đỉnh từ đầu năm đến nay là 44.500 xe trong tháng 5/2022. Có thể thấy, sản lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước không được ổn định, tăng giảm tùy từng tháng.  Điều này có thể do hậu quả của việc thiếu hụt linh kiện, đứt gãy chuỗi cung ứng. Tổng cộng trong 5 tháng đầu năm, đã có 190.500 xe ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước được đưa ra thị trường.

Như vậy, tổng số lượng xe ô tô cả nhập khẩu lẫn lắp ráp được đưa ra thị trường trong 5 tháng đầu năm là 246.500 xe. Trong khi đó, theo VAMA, lũy kế từ đầu năm đến tháng 5/2022, đã có 221.000 xe ô tô được giao tới người tiêu dùng. Như vậy, có thể thấy lượng xe tồn kho không còn nhiều. Bài toán cung-cầu trên thị trường ô tô dự đoán sẽ vẫn chưa được giải quyết triệt để, khi các hãng xe còn dự báo về tình trạng khan hiếm linh kiện tiếp tục diễn ra.