Cuộc đua thu hút vốn đầu tư FDI vào EV ở Đông Nam Á

“Chúng ta hiện đang trong một cuộc chạy đua đầu tư, trong đó các nước (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)) đang cạnh tranh để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài tham gia”, Alloysius Joko Purwanto, nhà kinh tế năng lượng tại Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á, cho biết. “Đó là tình hình hiện tại, không chỉ trong sản xuất xe điện mà còn cả pin của nó”.

Theo Counterpoint, thị trường ở Đông Nam Á đang ở giai đoạn đầu, với xe điện chỉ chiếm dưới 2% tổng doanh số bán xe chở khách của khu vực vào năm 2022. Hơn một nửa nhu cầu xe điện của khu vực bắt nguồn từ Thái Lan ở mức 58,3%, tiếp theo là Indonesia ở mức 19,5%, Việt Nam ở mức 15,8% và Singapore ở mức 3,8%.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư nước ngoài đang đổ xô đến khu vực này, bị thu hút bởi các cơ sở sản xuất ô tô đã có sẵn, nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và các ưu đãi hào phóng của chính phủ.

Ông Nuki Agya Utama, giám đốc điều hành tại Trung tâm Năng lượng ASEAN, cho biết: “ASEAN, với nền kinh tế đang phát triển, có tiềm năng lớn cho thị trường xe điện. Việc kéo nhu cầu này cũng được bổ sung bằng chính sách thúc đẩy từ chính phủ nhằm củng cố môi trường đầu tư trong ngành”.

Ngoài ra, Đông Nam Á được cho vẫn cung cấp cơ sở sản xuất giá rẻ so với các nền kinh tế tiên tiến khiến các nhà đầu tư phải thiết lập sự hiện diện để xuất khẩu.

Những người dẫn đầu thị trường

Ở Đông Nam Á, Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Việt Nam đã thành lập các thị trường ô tô và trung tâm sản xuất.

Theo các nhà phân tích tại Maybank, Indonesia được ưu đãi với trữ lượng niken lớn nhất thế giới, với một số nhà sản xuất ô tô toàn cầu từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ đang lên kế hoạch đầu tư vào chuỗi giá trị xe điện và pin ở đó.

Thái Lan, quốc gia vốn có thị trường ô tô động cơ đốt trong (ICE) ấn tượng, đang chứng kiến dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để sản xuất xe điện và linh kiện cho các nhà sản xuất ô tô Đức, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Malaysia gần đây đã chứng kiến Tesla thành lập trụ sở chính ở ngoại ô Kuala Lumpur, bất chấp sự lôi kéo mạnh mẽ của Indonesia.

Ông Purwanto nhận định: “Tesla có thể đã vào Malaysia do các quy định chắc chắn. Trong khi đó ở Indonesia, các nhà đầu tư nước ngoài lo lắng về sự ổn định về mặt pháp lý”.

Ông giải thích rằng có ba hoặc bốn thay đổi lớn đối với các quy định trong lĩnh vực sản xuất điện từ năm 2016 đến năm 2023, điều này chỉ làm tăng thêm hình ảnh của Indonesia về nền tảng pháp lý không vững chắc. Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do sự không chắc chắn xung quanh cuộc bầu cử tổng thống sẽ diễn ra vào năm 2024.

Theo các nhà phân tích của Maybank, ngoài Tesla, nhà sản xuất ô tô Trung Quốc Geely có thể sẽ đầu tư vào sản xuất xe điện ở Malaysia thông qua cổ phần của mình tại Proton.

Tại Việt Nam, nỗ lực thúc đẩy xe điện được dẫn đầu bởi VinFast, nhà sản xuất xe điện nội địa đã niêm yết trên sàn Nasdaq. Công ty có cơ sở sản xuất xe điện tại Việt Nam, tọa lạc trong khu công nghiệp nằm trên đảo Cát Hải gần thành phố Hải Phòng.

Trong năm 2023, VinFast đã tăng tốc phát triển với chiến lược đa hướng bao gồm: chuyển đổi và mở rộng mạng lưới bán lẻ toàn cầu, đa dạng hóa dải sản phẩm, nâng cao năng lực sản xuất nhằm tạo nền tảng vững chắc cho năm 2024 và các mục tiêu phát triển dài hạn.

VinFast đã giới thiệu 4 mẫu SUV mới tại Việt Nam ở nhiều phân khúc, trong đó có mẫu xe chủ lực VF 9, VF 5, VF 6 và VF 7. Mẫu xe VF 6 vừa ra mắt ở Việt Nam vào tháng 10, ghi nhận doanh thu ban đầu vượt xa mong đợi của Công ty.

Trong Quý 4, VinFast đã có bước chuyển mình quan trọng từ mô hình phân phối trực tiếp đến người tiêu dùng nặng về chi phí đầu tư, sang mô hình hybrid tiết kiệm hơn với trọng tâm là tận dụng cơ sở hạ tầng phân phối hiện có, thông qua việc xây dựng các mạng lưới đại lý tại Mỹ và trên toàn cầu.

Hiện mỗi quốc gia Đông Nam Á đều có những động lực khác nhau để tăng cường đầu tư vào xe điện và pin.

Ưu đãi hào phóng

Miễn thuế là hình thức khuyến khích phổ biến nhất, với việc mỗi quốc gia trong số bốn quốc gia hàng đầu đều đưa ra các khoản giảm thuế hào phóng để đảm bảo họ không bị thua cuộc trong cuộc đua xe điện trong khu vực.

Ví dụ, Indonesia và Thái Lan miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa vốn liên quan đến sản xuất. Một số loại công ty xe điện được giảm thuế doanh nghiệp ở Indonesia và ở Việt Nam, ô tô chạy bằng pin được miễn phí đăng ký trong ba năm đầu tiên.

Cả hai nước đều đã thu hút được các công ty đa quốc gia lớn bao gồm Great Wall Motors, Foxconn, LG Group và CAT để sản xuất pin và ô tô EV.

Audrey Gerard, phó chủ tịch phụ trách mảng ô tô khu vực Châu Á-Thái Bình Dương của DHL, cho hay:“Với cơ sở nhà cung cấp mạnh mẽ, Thái Lan là nước đóng vai trò lớn trong lĩnh vực sản xuất ô tô trong khu vực. Họ hiện đang chuyển đổi sang xe điện và được hỗ trợ bởi các ưu đãi mạnh mẽ của chính phủ”.

Ở đầu bên kia của chuỗi cung ứng, Indonesia đương nhiên đang dẫn đầu thị trường sản xuất pin xe điện nhờ trữ lượng niken lớn cũng như lệnh cấm xuất khẩu niken chưa qua chế biến, điều này tạo thêm động lực cho những người trong chuỗi giá trị tìm kiếm địa điểm. trong nước.

“Indonesia có cơ sở tài nguyên niken hàng đầu thế giới tương tự như Úc, nhưng các chính sách thuận lợi và chi phí thấp hơn đã thu hút nhiều khoản đầu tư niken hạ nguồn vào Indonesia, trong khi Philippines tụt hậu một chút về môi trường chính sách và bị cạn kiệt tài nguyên niken”, Kenneth Ong, quản lý nhóm cổ phiếu châu Á tại Lion Global Investor, nhận định.

Trung Quốc: kẻ thay đổi cuộc chơi

Vào năm 2022, Trung Quốc đã vượt qua Đức để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn thứ hai thế giới, nhưng với sự bão hòa ngày càng tăng ở thị trường nội địa, Đông Nam Á sẵn sàng hưởng lợi từ việc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang tìm cách tăng đầu tư ra nước ngoài.

Ilaria Mazzocco, thành viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: “Trung Quốc đang tiến tới thời kỳ suy thoái kinh tế dẫn đến nhu cầu trong nước tụt hậu, điều đó có nghĩa là các nhà sản xuất ô tô thậm chí còn chịu nhiều áp lực hơn khi phải ra nước ngoài. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang tìm cách mở nhà máy và mở rộng vị thế của mình”.

Theo bà Mazzocco, các nhà đầu tư Trung Quốc đặc biệt tích cực ở Thái Lan, với ít nhất 5 nhà máy đang được xây dựng. BYD, nhà sản xuất pin đi đầu trong quá trình chuyển đổi xe điện ở Trung Quốc, nắm giữ thị phần lớn nhất trên thị trường xe điện ở Thái Lan với 33,9%.

Sự bùng nổ xe điện của Trung Quốc ở Thái Lan đang đe dọa sự thống trị lâu nay của Nhật Bản trên thị trường.

Bà Mazzocco nói: “Các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản có truyền thống thực sự mạnh ở thị trường Thái Lan, về mặt sản xuất và bán hàng ở đó, nhưng giờ đây các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang thực sự dẫn đầu trong phân khúc xe điện. Bạn sẽ thấy sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn nhiều giữa các nhà sản xuất ô tô này”.

Tuy nhiên, dù đang có sự bùng nổ về xe điện ở Đông Nam Á nhưng thị trường này vẫn cực kỳ nhỏ so với việc sử dụng xe ICE.

Nhưng thị trường non trẻ có nghĩa là còn rất nhiều dư địa để phát triển. Bà Mazzocco cho biết thêm: “Chắc chắn có cảm giác rằng bạn càng thu hút được nhiều đầu tư ở giai đoạn đầu này thì điều đó càng đưa bạn lên vị trí dẫn đầu trong những năm tới trong chuỗi cung ứng xe điện”.