Hàng loạt startup xe điện không sản xuất được xe, thiếu tiền trầm trọng

Thanh Minh

25/05/2022

Nhiều startup xe điện mới nổi tự hào giới thiệu đủ loại trí tuệ nhân tạo và hệ thống lái xe thông minh, dự báo sẽ sản xuất số lượng lớn. Thực tế, năm 2022 vẫn không có nhiều xe điện lăn bánh còn các startup tiếp tục kêu thiếu tiền.

Những concept xe điện hào nhoáng vẫn chỉ là concept

Đã đến lúc các nhà đầu tư đối mặt với thực tế về các công ty khởi nghiệp xe điện. Nhưng cổ phiếu tăng có ý nghĩa gì đối với các nhà sản xuất xe điện hút vốn giá rẻ, thổi phồng quá mức đã gây bão thị trường vào năm ngoái?

Cổ phiếu các công ty xe điện mới nổi, từ các hãng Trung Quốc niêm yết tại New York, chẳng hạn như Nio Inc., Xpeng Inc. và Li Auto Inc. cho đến các công ty đồng cấp của họ ở Mỹ là Rivian Automotive Inc. và Lordstown Motors Corp., đã mất đi vẻ hào quang rực rỡ trong những tuần gần đây. Tình hình này càng khiến chuyện tình cảm và tiền bạc liên quan đến các startup xe điện trầm trọng hơn. Hóa ra sản xuất những chiếc ô tô đẹp mắt, theo đúng “trend” xe điện của tương lai thực sự khó.

Tình hình càng khó khăn hơn khi chi phí sản xuất ô tô đang tăng cao. Các nhà sản xuất thiếu hụt các linh kiện và doanh số bán hàng luôn ở mức thấp. Áp lực hơn nữa, khi những công ty Trung Quốc buôn bán ở Mỹ đang vướng vào đòn “ăn miếng trả miếng” theo quy định giữa Washington và Bắc Kinh.

Từ trước đến nay, việc huy động vốn là một phần không hề dễ dàng. Các nhà đầu tư đã vội vã đến với những cổ phiếu ESG, vui vẻ ủng hộ bất kỳ thứ gì có vẻ vừa công nghệ vừa xanh. Trong khi đó, họ dường như phớt lờ yêu cầu cơ bản của một công ty sản xuất: Công ty đó có thể thực sự tạo ra sản phẩm không? Và nó có được sản xuất quy mô đại trà không? Nó sẽ đi từ nguyên mẫu đến sản xuất hàng loạt nhanh chóng như thế nào?

Nhiều nhà sản xuất xe điện mới nổi đã tự hào về đủ loại trí tuệ nhân tạo và hệ thống lái xe thông minh. Tuy nhiên, họ vẫn cần tìm nguồn cung cấp các bộ phận không thể thiếu từ các công ty khác, đặc biệt là thành phần cốt lõi - pin. Họ đưa ra các dự báo về sản lượng lớn, căn cứ vào nhu cầu tiêu dùng không giới hạn.

Hầu hết các nhà đầu tư đều yêu thích những bài hùng biện này. Nhưng giờ đây, chuyện tiền mặt đang trở nên khó khăn hơn khi tỷ giá tăng lên. Các nhà đầu tư sẽ sớm phải đối mặt với một thực tế khác: vấn đề sản xuất. Trong khi đó, mặc dù người mua ô tô quan tâm đến xe điện nhưng nguồn cung hạn chế và giá cao có nguy cơ ảnh hưởng đến quyết định mua hàng. Theo ước tính của Kelley Blue Book, chi phí trung bình của một chiếc xe điện mới ở Mỹ là 65.000 USD.

Các rào cản để các startup xe điện gia nhập thị trường cũng đang tăng lên. Startup Lordstown gần đây đã bán nhà máy của mình cho nhà lắp ráp iPhone theo hợp đồng Foxconn Technology Group với giá 230 triệu USD để huy động tiền mặt, Lordstown cho biết khả năng tiếp tục kinh doanh của họ phụ thuộc vào việc nhận được nhiều vốn hơn. Đầu tháng này, họ đã đạt được một thỏa thuận liên doanh với nhà lắp ráp để sản xuất ô tô. Gần hai năm trước, Lordstown đã hy vọng sẽ tạo ra 2.000 chiếc xe bán tải và sau đó là 32.000 chiếc trong năm sau. Bây giờ, họ chỉ có kế hoạch sản xuất 500 chiếc.

Foxconn cũng đã hợp tác với đối thủ cạnh tranh của Lordstown là Fisker Inc. để sản xuất ô tô. Trước đó, Fisker cũng đã hợp tác với một nhà sản xuất hợp đồng lớn khác, Magna International Inc. Nhưng ngay cả khi có các chuyên gia ủng hộ, công ty cũng chỉ dự kiến sản xuất xe vào cuối năm nay.

Trong tài liệu chào bán công khai của Fisker, một trong những yếu tố rủi ro được nêu là “mô hình kinh doanh của công ty dựa vào hoạt động thuê ngoài sản xuất xe”. Trên thực tế, công ty EV thậm chí còn tuyên bố rõ ràng rằng “các nhà đầu tư không nên tin tưởng quá mức vào các tuyên bố của Fisker về các kế hoạch sản xuất của mình hoặc tính khả thi của chúng trong khung thời gian dự kiến hoặc tất cả”.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư có vẻ tự tin; Xe điện sắp được tung ra khỏi dây chuyền sản xuất. Nhưng thực tế là không có nhiều xe điện trên đường vào năm 2022 - và đại dịch COVID-19, khó khăn trong chuỗi cung ứng, tình hình địa chính trị là những yếu tố bị đổ lỗi.

Ngay cả các công ty EV có nhiều người ủng hộ, có nhiều chính sách hỗ trợ cũng không hề dễ thở hơn, và hiện chỉ đang xoay sở để tăng cường sản xuất và bán hàng. Nio, XPeng và Li Auto chỉ sản xuất hàng nghìn chiếc mỗi tháng. Ở những nơi khác trên thế giới, Lucid Group Inc., được hỗ trợ bởi quỹ tài sản có chủ quyền của Ả Rập Xê Út, đang thiết lập hoạt động sản xuất tại vương quốc này và đã ký một thỏa thuận mua với chính phủ lên tới 100.000 ô tô.

Theo Bloomberg, các công ty xe điện chắc chắn sẽ phải đối mặt với ngày càng nhiều khó khăn. Điều nguy hiểm hiện nay là sự cường điệu, những hứa hẹn “chém gió” sẽ chết dần theo giờ gian, kéo theo đó là nhu cầu mua xe điện cũng xuống thấp, khi người tiêu dùng từ bỏ hy vọng của họ. Trong trường hợp đó, chúng ta sẽ kết thúc vào nơi chúng ta bắt đầu. Các nhà đầu tư cần phải bỏ qua những lời hứa và gây áp lực để các startup sản xuất - trên quy mô lớn và trong thời gian sớm.