Mỹ gặp khó trong triển khai cơ sở hạ tầng sạc xe điện

Hoàng Lâm

30/01/2024

Trong khi Trung Quốc và Châu Âu đang lắp đặt nhiều thiết bị sạc xe điện nhiều hơn, các chuyên gia của BloombergNEF dự đoán năm 2023 sẽ là một năm quan trọng đối với việc sạc xe điện ở Mỹ. Nhưng thực tế, việc lắp đặt các bộ sạc công cộng đã giảm gần 1/3 so với năm trước.

27.600 đầu nối được lắp đặt ở Mỹ chỉ bằng 13% tổng số được bổ sung ở châu Âu. Trung Quốc lắp đặt số lượng đầu nối mỗi quý nhiều gấp 8 lần so với Mỹ làm cả năm.

Việc thiếu nguồn tài trợ liên bang không phải là vấn đề. Luật Cơ sở hạ tầng lưỡng đảng mà Tổng thống Joe Biden đã ký vào tháng 11 năm 2021 đã thiết lập hai chương trình sẽ phân bổ tổng cộng 7,5 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng sạc xe điện vô cùng cần thiết.

Vấn đề ở chỗ là số tiền đó được phân phối chậm. Chỉ hơn 790 triệu USD - tương đương khoảng 11% - trong số tiền đó đã được giải ngân. Một yếu tố chính khác dẫn đến sự yếu kém trong việc triển khai cơ sở hạ tầng sạc của Mỹ là những khó khăn mà các công ty gặp phải khi thách thức sự thống trị của Tesla tại quốc gia này.

Nhưng tin tốt là nguồn tài trợ cuối cùng cũng đã được “chảy”. Riêng tuần trước đã có 623 triệu USD được trao cho việc xây dựng 7.500 bộ sạc EV tại Mỹ. Hàng chục công ty mới cũng mới gia nhập thị trường, điều này có thể khiến Mỹ trông giống châu Âu hơn trong tương lai tương đối gần.

Giải thưởng mới được công bố vào ngày 11 tháng 1 là giải thưởng đầu tiên từ Chương trình tài trợ tùy ý về cơ sở hạ tầng sạc và cung cấp nhiên liệu (CFI), tập trung vào các bộ sạc cho các tuyến đường hành lang và trong cộng đồng. Số tiền được cấp lớn hơn gần bốn lần so với số tiền 167 triệu USD được trao cho đến nay thông qua Chương trình Công thức Cơ sở hạ tầng Xe điện Quốc gia (NEVI). Chương trình thứ hai bây giờ bị tụt lại phía sau mặc dù lớn hơn trong hai chương trình.

NEVI cũng có khởi đầu thuận lợi bằng việc phê duyệt các kế hoạch ban đầu của các bang kể từ tháng 9 năm 2022, trong khi CFI chỉ mở cửa nhận đơn đăng ký vào tháng 2 năm 2023.

Tổng số bang trao quỹ NEVI hiện lên tới 11, trong đó có 4 bang trao quỹ chỉ kể từ tháng 12. Các giải thưởng sẽ luân phiên trong suốt năm nay.

Hơn 50 công ty đã giành được giải thưởng NEVI, đây là một dấu hiệu đáng hoan nghênh về sự cạnh tranh, vì ngày nay chỉ có 9 công ty có hơn 100 đầu nối cực nhanh ở Mỹ.

Sự tiến bộ ở châu Âu - BloombergNEF ước tính đội xe điện chở khách vừa vượt 11,5 triệu xe, so với 4,8 triệu ở Mỹ - cho thấy sẽ có thêm nhiều công ty bắt đầu tràn ngập lĩnh vực này.

Mặc dù Tesla rõ ràng là công ty dẫn đầu về lắp đặt bộ sạc cực nhanh ở cả Mỹ và Châu Âu, nhưng hãng này phải đối mặt với ít sự cạnh tranh hơn ở thị trường quê nhà. Công ty có bộ sạc cực nhanh gấp 3,5 lần so với năm công ty lớn nhất tiếp theo cộng lại.

Ở châu Âu, năm công ty sạc tiếp theo cộng lại có số lượng bộ sạc cực nhanh gần bằng Tesla. Và có tổng cộng hơn 500 công ty khác trên thị trường, chiếm gần 39.000 đầu nối gấp hơn ba lần số lượng trong mạng lưới của Tesla.

Sự gia tăng theo cấp số nhân về số lượng các công ty tham gia cho thấy ngành xe điện sẽ khác biệt hơn so với ngành sử dụng nhiên liệu khí đốt ngày nay.

Các doanh nghiệp lắp đặt bộ sạc thuộc nhiều lĩnh vực, bao gồm tiện ích, viễn thông và bán lẻ. Ví dụ, chuỗi siêu thị Sainsbury's của Anh đã công bố vào tuần trước rằng họ đặt mục tiêu có 750 bộ sạc cực nhanh trên 100 cửa hàng vào cuối năm nay.

Đối với người lái xe, số lượng công ty làm tăng sự lựa chọn. Tuy nhiên, đối với các nhà khai thác tính phí, điều đó có nghĩa là sẽ có nhiều cạnh tranh hơn, có thể có nghĩa là chúng ta thấy một chu kỳ bùng nổ và phá sản dẫn đến sự hợp nhất.

Những người bán phần cứng sẽ rất vui khi thấy có nhiều công ty hơn trên thị trường cung cấp sản phẩm của họ. Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu mô hình kinh doanh của họ có phù hợp với nhóm khách hàng mới hay không.

Ví dụ, các công ty đứng đầu ở Mỹ như ChargePoint và Blink bán phần cứng và phần mềm để quản lý bộ sạc, một giải pháp lý tưởng cho những người có mạng lưới bộ sạc nhỏ không muốn gặp rắc rối. Nhưng các công ty có tham vọng lớn hơn sẽ không muốn bị bó buộc vào một nhà cung cấp mà thay vào đó sẽ thích mua hàng từ nhiều công ty hơn để tăng khả năng đàm phán. Ví dụ, Shell có thỏa thuận với Phihong, ABB và Tritium.

Hiện vẫn còn phải xem liệu thị trường có đủ rộng để duy trì nhiều công ty như vậy hay không. Nhưng điều này rất rõ ràng khi thị trường sạc của Mỹ đang thay đổi và có thể mong đợi một lĩnh vực đa dạng hơn về các công ty trong lĩnh vực này vào thời điểm này vào năm tới.